Historia

Gmina Zduńska Wola w obecnej formie istnieje od 1 stycznia 1973 r. W skład Gminy Zduńska Wola wchodzi 31 sołectw. Największe wsie to Czechy (ok. 1600 mieszkańców), Wojsławice (ok. 614 mieszkańców), a najmniejsze to Laskowiec i Andrzejów (33 i 45 mieszkańców).

• Sołectwo Annopole Nowe jest zlokalizowane w zachodniej części Gminy. Pod względem powierzchni jest to największe sołectwo w Gminie. Początek trwałego osadnictwa na tym terenie datuje się na ostatnie dekady XIX wieku. Tereny współczesnego sołectwa należały do rodu Siemiątkowskich, początkowo zaś wieś nazywała się Annypole. Do okresu II wojny światowej większość mieszkańców stanowiła ludność pochodzenia niemieckiego, o czym świadczy przedwojenny cmentarz zlokalizowany w północnej części sołectwa.

• Sołectwo Annopole Stare zajmuje powierzchnię 186 ha i jest jednym z najmniejszych sołectw w Gminie.  Jego nazwa pochodzi od imienia pierwszej właścicielki wsi – Anny Siemiątkowskiej (I połowa XVIII w.). Początkowe teren ten nazywano Anny Polem. Pod koniec XIX wieku Annopole zamieszkiwała głównie ludność niemiecka, wyznania ewangelicko-augsburskiego. We wsi znajdowała się również szkółka ewangelicka. Do dnia dzisiejszego zachował się cmentarz ludności niemieckiej.

• Sołectwo Biały Ług położone jest w sąsiedztwie Zduńskiej Woli, stanowiąc jej obszar podmiejski. Wieś powstała na początku XIX wieku. Początkowo należała do dziedzica Orzechowskiego, będącego również właścicielem Krobanówka. W pierwszych latach XX wieku zaciągnął on wysokie kredyty na rozwój fabryki, a ponieważ nie mógł ich spłacić bank zaczął spłacać tereny obecnej wsi. Pierwsze budynki mieszkalne zbudowano w 1907 roku z cegły pochodzącej z cegielni Orzechowskiego w Krobanówku, którą zatrudnieni tam mieszkańcy otrzymywali jako część wynagrodzenia. Po upadku cegielni, mieszkańcy sprowadzili krosna i zaczęli trudnić się wyrobem tkanin jedwabnych.

• Sołectwo Czechy to największe sołectwo wchodzące w skład gminy. Pierwsza informacja o wsi pochodzi z XIII wieku. Wieś była prawdopodobnie własnością kościelną. W dokumentach historycznych Czechy zostały wymienione po raz pierwszy w 1409 r., zaś z 1552 r. pochodzi wzmianka o St. Czechowskim hr. Odrowąż z Kamostku i Dobrej, który miał wpływ na rozwój wsi. Czechy najprężniejszy rozwój przechodziły w latach 1950-70. Układ komunikacyjny sołectwa opiera się na drodze krajowej Łódź-Wrocław.

• Sołectwo Gajewniki Kolonia położone jest we wschodniej części gminy. Na terenie sołectwa znajduje się także niebieski szlak rowerowy. W 1934 roku sołectwo Gajewniki Kolonia zostało wydzielone z Gajewnik, tworząc oddzielną jednostkę.

• Sołectwo Gajewniki powstało na przełomie XIV i XV wieku, stanowiąc własność wielkiego kanclerza koronnego oraz prymasa Polski Jana Łaskiego. Według lokalnych legend prawdopodobnym założycielem wsi był starosta ziemi sieradzkiej Gajewnicki, od imienia którego wzięła się nazwa sołectwa. W połowie XVII wieku tereny te należały do Jana Biernackiego, zaś w 1709 roku w wyniku przemarszu wojsk rosyjskich istniejąca zabudowa została spalona. W okresie międzywojennym tereny sołectwa Gajewnik należały do dziedzica Kęszyckiego, który był posiadaczem dużego stada koni. Obecnie tradycje hodowli tych zwierząt są kontynuowane i na terenie sołectwa znajduje się duża stadnina Agro Aves Gajewniki.

• Wieś Henryków powstała około 1906 roku. Jednym z jej założycieli była rodzina Orzechowskich. Miała ona stanowić uposażenie jednego z synów Orzechowskiego – Henryka i to od jego imienia pochodzi nazwa sołectwa. Na skutek problemów finansowych rodziny ziemie zaczęli wykupywać niemieccy koloniści. W efekcie teren wsi w początku drugiej dekady XX wieku w 80% zamieszkiwali Niemcy. Po 1945 r. teren wsi przeszedł w ręce państwa, zaś Niemców, którzy go zamieszkiwali wysiedlono.

• Sołectwo Izabelów położone jest w dorzeczu Warty. Na terenie sołectwa zarejestrowano liczne stanowiska archeologiczne: punkt osadniczy z okresu lateńskiego (IV w. p.n.e.) oraz cmentarzysko kultury pomorskiej Izabelowie, a także punkty osadnicze okresu wpływów rzymskich (I-IV w. p.n.e.) i neolitu. Istnienie na tym obszarze wcześniejszych kultur potwierdzają gliniane naczynia wykonane w 1913 roku na tym obszarze. Wieś powstała prawdopodobnie pod koniec pierwszej połowy XIX w. i należała wtedy do majątku rodu Siemiątkowskich. W okresie II wojny światowej walki na terenie Izabelowa i okolic trwały 3-4 dni. Do dziś zachowały się w lesie fragmenty rowu przeciwczołgowego.

• Sołectwo Janiszewice tworzą cztery wsie: Janiszewice, Beniaminów, Maciejów i Karolew. Najstarsze pisane wzmianki o Janiszewicach pochodzą z pierwszej połowy XIX w. Według tych informacji w 1820 r. ziemie janiszewickie wraz z położonymi obok Kładami zostały zakupione za 170 tys. .złotych przez dziedzica Janiszewickiego. Według informacji ustnych, Janiszewicki podzielił te włości między swoich synów i w ten sposób powstały dzisiejsze wsie Beniaminów, Karolew i Maciejów. W latach 20-tych XX wieku na terenie zajętym dzisiaj przez OSP Janiszewice i sąsiadujący z nią zakład produkcyjny, funkcjonowała niewielka manufaktura włókiennicza Szwajdlera wytwarzająca płótno i materiały budowlane. Po likwidacji manufaktury w 1933 r. teren przekazano powstającej wówczas Ochotniczej Straży Pożarnej. Szczególne miejsce w przestrzeni Janiszewic zajmuje kościół p.w. Matki Boskiej Ostrobramskiej.

• Pierwsza wzmianka o wsi Karsznice pochodzi z 1386 r. W kronikach i na mapach można spotkać różne nazwy tej miejscowości: Karznycze, Karsznycze. Na początku XX wieku istniał tu folwark z dworem, który do dziś pełni funkcję mieszkalną.

• Nazwa sołectwa Korczew pochodzi prawdopodobnie od nazwiska „nobilis Iohanes Carczowysky” – szlachcica, który został w 1489 roku odnotowany jako właściciel Korczewa. W czasie II wojny światowej Korczew znalazł się na terytorium wcielonym do Rzeszy i stał się częścią okręgu rejencyjnego Kalisz. Na terenie sołectwa znajdują się pomniki przyrody. Największym obiektem kultury materialnej na terenie wsi jest kościół p.w. Katarzyny Dziewicy Męczennicy z 1729 roku.
• W sołectwie Krobanów zidentyfikowano sześć stanowisk archeologicznych świadczących m.in. o osadnictwie neolitycznym. Pierwsza pisemna wzmianka o wsi pochodzi ze Zbioru Przysiąg Sądowych z 1386 r. W XIV w. założono tu folwark szlachecki. W trakcie II wojny światowej większość mieszkańców narodowości Polskiej wywieziono na roboty do III Rzeszy, zaś do wsi przybyli osadnicy niemieccy, po których do dziś pozostało kilka drewnianych domów.

• Najstarsze wzmianki o wsiach Michałów i Ostrówek pochodzą z XIX w. Do czasu wybuchu I wojny światowej tereny te były własnością dziedzica Rembielińskiego, później zostały odkupione przez dziedzica Cisielskiego.

• Sołectwo Ochraniew tworzy jedna wieś aczkolwiek w przeszłości północna część tego obszaru nosiła nazwę Florianki. Wsie Ochraniew i Florianka powstały w połowie XIX w., a ich właścicielem był Janiszewski (najprawdopodobniej to on dokonał podziału na Florianki, które przekazał swojemu synowi Florianowi). W czasie II wojny światowej cała ludność ze wsi została wysiedlona do okolicznych wsi lub wywieziona do Niemiec na roboty przymusowe, a wieś zamieszkiwali tylko Niemcy. Po 1945 r. teren wsi przeszedł w ręce państwa, a swój obecny kształt sołectwo zyskało pod koniec lat 60-tych XX w.

• Sołectwo Piaski swoją nazwę zawdzięcza najprawdopodobniej występującej na tym obszarze słabej jakości gleb. Przekazy głoszą jednak, iż nazwa wsi wywodzi się od nazwiska dawnego właściciela ziemskiego Piaseckiego. Zawierają one także informację, iż Piasecki zbankrutował a wraz z jego bankructwem został zniesiony system feudalny, a chłopi stali się gospodarzami. Według przekazów najstarszych mieszkańców wsi Piaski w trakcie II wojny światowej mieszkańcy zostali wysiedleni, a na terenie wsi zorganizowano poligon wojsk niemieckich.

• Pierwsze wzmianki o sołectwie Polków pochodzą z roku 1358. Ówczesny Polcow stał się wsią królewską w wyniku zamiany dokonanej pomiędzy klasztorem augustianów we Wrocławiu a królem Kazimierzem Wielkim. Około roku 1875 wieś została zakupiona przez Stefana Złotnickiego – bogatego mieszczanina ze Zduńskiej Woli. W czasie II wojny światowej część budynków została zniszczona na skutek ostrzału artyleryjskiego.

• Pratków to jedna z najstarszych wsi. Została założona na przełomie XV i XVI w. przez sześć rodzin niemieckich cieśli, którzy zajmowali się karczowaniem lasów. Na terenie Pratkowa znajduje się 13 zidentyfikowanych stanowisk archeologicznych, spośród których nieliczne świadczą o istnieniu w tym miejscu osadnictwa już w epoce kamienia.

• Sołectwo Rębieskie, jak wynika z dokumentów zachowanych w metryce Koronnej, zostało założone na surowym korzeniu w 1406 r. Lokalizacja odbyła się na prawie niemieckim, na 10 łanach. Na terenie sołectwa zarejestrowano trzy stanowiska archeologiczne. Jedno z nich pochodzi z wczesnej epoki żelaza (okres halsztacki) i jest to cmentarzysko kultury łużyckiej. Pozostałe dwa to punkty osadnicze kultury polskiej, pochodzące z XVI-XVIII w. W sołectwie znajduje się strefa ochrony archeologicznej, obejmująca całą zabudowę wsi Rębieskie Stare i część wsi Rębieskie Nowe.

• Pierwsze wzmianki o wsi Suchoczasy pochodzą z 1386 r.  Jest mowa o dobrach kościelnych stanowiących zaplecze rolnicze dla parafii szadkowskiej. W XVI w. Suchoczasy przeszły w ręce szlacheckie. W 1510 r. nastąpiła lokalizacja na prawie magdeburskim, ale niestety nie zachował się żaden dokument potwierdzający to nadanie. Pod koniec II wojny światowej na terenie sołectwa miały miejsce potyczki pomiędzy Niemcami i Rosjanami. Pamiątką po tych wydarzeniach jest miejsce pochówku 30 żołnierzy niemieckich, odkryte w 2000 r. w pobliżu drogi w kierunku Mostków.

• Wieś Tymienice była samodzielna osadą już w połowie XVI w. Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z księgi uposażenia arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, natomiast nazwa pochodzi od starosłowiańskiego imienia Tymian. Z czasem Tymian przekształcił się w nazwisko rodowe Tymienicki. Około roku 1770 członkowie tej rodziny wznieśli murowany budynek dworu. 70 lat później Tymienice stały się własnością rodziny Siemiątkowskich. W 1900 r. Bolesława Siemiątkowski wybudował nowy pałac na miejscu starego. W okresie II wojny światowej hitlerowcy sprowadzili na teren wsi rodziny niemieckich osadników. Przejęli oni zabudowania należące do ludności polskiej oraz folwark Siemiątkowskich, który został spalony w 1944 r. Po wojnie ziemia i zabudowania folwarku przejęte zostały przez Skarb Państwa.

• Wojsławice po raz pierwszy pojawiają się w źródłach pisanych w 1311 r. pod nazwą Woyslawice, kiedy to nadane zostały Wacławowi zwanemu Liszowic przez Władysława Łokietka. Do połowy XVI w. stanowiły własność królewską, a później stały się własnością rodu Wężyków herbu Abdank z Woli Wężykowej. Z nimi związana jest budowa murowanego zamku-warowni na wyspie jednego ze stawów. W 1721 r. wieś przeszła w posiadanie syna chorążego sieradzkiego Stanisława Przerębskiego – Mikołaja. W pierwszej połowie XIX w. powstał w Wojsławicach murowany dwór w stylu późno-klasycystycznym. Od drugiej połowy XIX w. do 1945 r. majątek był własnością Antoniego Siemiątkowskiego herbu Jastrzębiec. W 1900 r. pobudowany tu został pałac w stylu eklektycznym. Po 1945 r. majątek Siemiątkowskich przejęła Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna oraz Skarb Państwa, który przeznaczył część budynków, łącznie z pałacem, na potrzeby powstałej szkoły rolniczej. Warto nadmienić, że znaczną część sołectwa Wojsławice zajmują lasy. W uroczysku „Wojsławice” znajduje się rezerwat przyrody o powierzchni 96,7 ha. Głównym celem ochrony jest zachowanie fragmentu lasu o zróżnicowanych warunkach siedliskowych z udziałem jodły na północnej granicy jej naturalnego zasięgu.

• Wólka Wojsławska powstała najprawdopodobniej w XV w. jako ziemie należące do Wojsławic. W tym okresie ziemie przeszły we władanie rodziny Koniecpolskich i od tego momentu można obserwować uniezależnienie się Wólki Wojsławskiej od Wojsławic, choć powiązania z tym sołectwem przez długi czas wciąż były bardzo silne.

• Wedle odkrytego w latach 40-tych XX w. grobu popielnicowego kultury przeworskiej wiadomo, że osadnictwo na terenie sołectwa Wymysłów ma długą historię. Jednakże brak jest źródeł, które podawałyby okres powstania Wymysłowa.

• Najstarsze ślady stałego osadnictwa na terenie sołectwa Zamłynie pochodzą z okresu wpływów rzymskich kultury przeworskiej. Zamłynie jako samodzielna osada pojawia się w połowie XVI w. W 1552 r. istniał tu młyn o jednym kole, położony nad ciekiem przepływającym przez wieś, stąd też prawdopodobnie wywodzi się nazwa miejscowości.

• W granicach sołectwa Zborowskie mieszczą się dwie jednostki: Zborowskie i Laskowiec. Pierwsze wzmianki o wsi Zborowskie pochodzą z XVI w. Nosiła wówczas nazwę Borowskie i wchodziła w skład dóbr Woli Męckiej. Znajdował się tutaj wówczas dwór szlachecki.